Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, “Kültürel miras hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) sisteminde doğrudan olmasa da dolaylı olarak korunduğu söylenebilir” dedi.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, İspanya’nın başkenti Madrid’de 28-31 Ekim tarihleri arasında düzenlenen Dünya Anayasa Yargısı Konferansı (WCCJ) 6. Kongresi’nde yaptığı konuşmada, dünyanın çeşitli bölgelerinde insanlığa karşı uygulanan hukuk dışılıkların, zulümlerin, silahlı çatışmaların ve savaşların kültürel mirasa çok büyük ve onarılamaz zararlar verdiğini belirtti. Özkaya, kongrenin ‘İnsanlığın Kültürel Mirasının Korunması’ başlıklı oturumunda yaptığı konuşmada kültürel mirasın korunması hususunun dünya savaşları sonrasında uluslararası hukuka konu olduğunu belirterek, “Kültürel miras hakkının AİHS sisteminde doğrudan olmasa da dolaylı olarak korunduğu söylenebilir. Bunun yanında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına göre kültürel mirasın korunması mülkiyet hakkı gibi diğer hakların sınırlandırılmasında kamu yararına yönelik meşru bir amaç teşkil etmektedir. Dolayısıyla kültürel mirasın korunması söz konusu ise kamu yararı hususunda devletin geniş bir takdir marjı olduğu kabul edilmiştir. Türk Anayasa Mahkemesi’nin kültürel mirasın korunmasına yönelik içtihadının da bu yönde ilerlediği söylenebilir. Kültürel miras hakkı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda açıkça düzenlenmemiş ancak kültürel mirasın korunması devlete bir ödev olarak yüklenmiştir. Kültürel mirasın korunması amacıyla mülkiyet hakkının sınırlanabileceği açıkça ifade edilmiştir. Dolayısıyla kültürel mirasın korunması anayasal düzeyde bir kamu yararı olarak ihdas edilmiştir” açıklamalarında bulundu.

“Kültürel mirasın korunmasına yönelik ulusal seviyedeki düzenlemeler farklılık göstermektedir”

Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuru ve norm denetimi kapsamında kültürel mirasın korunmasına yönelik verdiği kararlardan örnekler paylaşan Özkaya, kültürel mirasın korunmasının yalnızca bugünkü değil gelecekteki kuşaklar için de bir insan hakkı olduğunu belirterek, “Kültürel mirasın korunması başta insan onuru ve kimliğiyle olmak üzere birçok temel hak ve özgürlükle çok yakın bir ilişki içindedir. Bununla birlikte kültürel mirası bireylere bir hak olarak açıkça tanıyan ve bağlayıcı olan küresel düzeyde bir uluslararası sözleşme ise henüz bulunmamaktadır. Kültürel mirasın korunmasına yönelik ulusal seviyedeki düzenlemeler ise farklılık göstermektedir. Kültürel mirasın korunması bugünkü insanların gelecek kuşaklara karşı bir sorumluluğudur. Kültürel mirasa seçici ve eleyici bir anlayışla değil, insanlığa ait somut ve soyut değerlerin korunması ve yaşatılmasına yönelik evrensel bir bilinçle yaklaşmamız gerektiğini vurgulamak gerekir” dedi.

İspanya Anayasa Mahkemesinin ev sahipliği yaptığı kongreye Afrika, Amerika, Asya, Avustralya/Okyanusya ve Avrupa kıtalarından anayasa mahkemesi/konseyi ve yüksek mahkeme başkan ve üyeleri katıldı. Kongrede Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi adına Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Başkanvekili Basri Bağcı ve Genel Sekreter Yardımcısı Mücahit Aydın yer aldı.