Kısaca emeklilikte yaşa takılma nedir, kimleri kapsamaktadır ?
8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu.
Fakat kanunda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş kriteri eklendi. Böylelikle 1999’da
yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olma yaşı değişti.
Kanundaki değişiklik öncesinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise bu değişiklik öncesi 5000 gün prim şartı ve 25
yıl sigortalılık süresi yeterliydi. 5000 gün prim yaklaşık olarak 13.5 yıla denk düşerken 18 yaşında çalışmaya
başlayan bir kadın 38, 18 yaşında çalışmaya başlayan bir erkekse 43 yaşında emekli olabiliyordu.
1999 yılında yapılan kanun değişikliğiyle aynı işçi 5750 gün prim ödeme, 55 yaş ve 25 yıl sigortalılık şartlarını
yerine getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa işçinin emekliliği 8 yıl ötelendi 750 gün
fazladan prim ödemesi gerekti.
8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008
yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e
yükseltildi. Emeklilikte yaşa takılanlar kimleri kapsıyor sorusunu ise kısaca şöyle yanıtlayabiliriz: Emeklilikte
yaşa takılanlar; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü
ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa dahi yaşından dolayı emekli olamayanları kapsar. Dolayısıyla sigorta
başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanlar gündemde olan EYT düzenlemesinden faydalanabileceklerdir.
Sigorta Başlangıç Tarihinin Geçmişe Dönük Olarak Tespiti
Hal böyle iken SGK kayıtlarının yıllar öncesinde düzgün tutulmamasından kaynaklı olarak esnafların Bağ-Kur
sigorta başlangıç tarihleri kanun gereği 24.07.2003 tarihli 4956 sayılı Yasa’nın 47. maddesi ile 1479 sayılı
Yasa’ya eklenen Geçici 18. Maddesi ile “bu Kanuna göre sigortalılık nitelikleri taşıdıkları halde 04.10.2000
tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olan sigortalıların hak ve mükellefiyetleri 04.10.2000 tarihinden
itibaren başlamakta ve sigorta başlangıç tarihleri de 04.10.2000 tarihi olarak tescil edilmektedir. Bu
uygulamanın esas dayanağı, 04.10.2000 tarihli ve 619 sayılı KHK’nın geçici 1 inci maddesinde yer alan;
04.10.2000 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olan sigortalıların her türlü sigortalılık hak ve
mükellefiyetlerinin 04.10.2000’den itibaren başlatılacağı hükmüdür. Bu durum ise doğal olarak vatandaşların
EYT düzenlemesinden faydalanma hakkını ortadan kaldırmaktadır.
619 sayılı KHK’nın bütün hükümleri, Anayasa Mahkemesinin 26.10.2000 günlü kararıyla iptal edilince, anılan
KHK ile Bağ-Kur’lulara getirilen; “04.10.2000’e kadar tescil yaptırmayanların sigortalılıkları 04.10.2000’den
başlar” şeklinde özetlenebilecek hükmü, hukuki dayanaktan yoksun kalmıştır. Anayasa Mahkemesinin bu iptal
kararı ise 08.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İptal hükmünün yürürlüğe girdiği 08.08.2001 tarihine kadar
hiçbir yasal düzenleme yapılmamış, Bu konuda sonradan 02.08.2003 tarihli ve 4956 sayılı yasa ile bir
düzenleme yapılmış ve 4956 sayılı kanunun 57 nci maddesinde ise, geçici 18 inci madde
hükümlerinin 02.08.2003 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla Bağ-Kur’un/SGK’nın uyguladığı;04.10.2000 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olanların sigortalılık hak ve mükellefiyetlerinin 04.10.2000’de başlatılacağı hükmü, 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında hukuki dayanaktan yoksun kalmış ve 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında Bağ-Kur’da bu anlamda bir ara dönem oluşmuştur.

1479 Sayılı Yasaya eklenen geçici 18. Madde bu şekilde bir hüküm ihtiva etmiş olsa da son zamanlarda verilen
Yargıtay kararlarında, 04.10.2000 öncesi Bağ-Kur sürelerini hizmet olarak kazanma bakımından Yargıtay’ın
daha esnek davrandığı ve vatandaş lehine kararlar alındığı görülmektedir.
Yargıtay hukuki boşluk bulunan 08.08.2001 ila 02.08.2003 tarihleri arasındaki dönemde geriye dönük Bağ-Kur
hizmetlerinin tespitinin mümkün olabileceği yönünde kararlar vermiştir. (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi
2009/5583 E. 2010/3544 K. 1.4.2010 T.)
Bu nedenle, 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında Bağ-Kur’a giriş bildirgesi verenler, prim ödemesi
yapanlar ve yazılı sigortalılık talepleri olanlardan, sigortalılığı Bağ-Kur tarafından 04.10.2000’den önceye
götürülmeyenlere Bağ-Kur’un yaptığı işlemler hukuka aykırı ve yasal dayanaktan yoksundur.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Yargıtay’ın 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasını ara bir boşluk dönemi olarak kabul etmesinden mütevellit
olarak, Bağ-Kur giriş bildirgesinin evrak kayıt tarihi 08.08.2001-02.08.2003 arasında olanlar, Bağ-Kur’a
zorunlu sigortalılıktan dolayı 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında herhangi bir şekilde prim ödemesi
bulunanlar ile Bağ-Kur’a 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında sigortalı olmak için yazılı talebi bulunan
kişilerden, Bağ-Kur başlangıçları SGK/Bağ-Kur tarafından 04.10.2000’den öncesine götürülmeyenler, iş
mahkemelerine üstteki belirttiğimiz gerekçeleri öne sürerek dava açtıklarında 04.10.2000’den öncesi dönemde
sigortalılığa esas vergi, oda ve sicil kayıtları var ise, sigorta başlangıçları 04.10.2000 öncesine götürülecek ve
bu kayıtlara göre 04.10.2000’den önceki devreyi hizmet olarak tescil ettirip bu husustan kaynaklı hakları
kazanabilecek ve işe başlama tarihleri 9 Eylül 1999 tarihi öncesinde olanlar EYT düzenlemesinden faydalanma
imkanına kavuşabileceklerdir.

Avukat Ömer Sami Ceylan