Kapadokya’yı ziyaret eden ünlü seyyahlardan Feldmareşal Helmuth von Moltke, Nevşehir’i anlatırken “….kısa bir süre sonra beyaz kalesiyle Nevşehir’i gördük. Nevşehir Almanca Neustadt demektir ki bu da yeni şehir anlamına gelir, Fars dili ile Almanca arasında garip bir birliktelik var diyor”
Tabi bu kısmı bizim konumuz değil. Daha ilginç bir nokta var. Yazısının devamında “Nevşehir’in ileri gelenlerinden”- ki bunun altını çiziyorum- KARA CEHENNEM lakaplı YUSUF adlı biri ile tanışıklığından bahsederek bu kişinin Yeniçerilerin yok edilmesinde önemli rol oynadığından söz ediyor.
Şimdi;
Yeniçeri Ocağı 17 Haziran 1826 tarihinde kaldırıldı. Moltke,-ki yine altını çiziyorum önemli bir askeri zekaya sahiptir- 1835 yılında gezisine Avrupa’dan başlıyor, Anadolu’ya 1838 yılında geliyor. Kara cehennem lakaplı kişi ile tanışma olasılığı tarih olarak var ve tutuyor.
Peki, Kara cehennem Yusuf dediği kim?
Yeniçerilerin yok edilmesinde adeta başrolü üstlenen ve yeniçeri kışlasını top atışına tutarak binlerce yeniçeri askerinin ölümüne yol açan 2. Mahmut’un fedailerinden biri. Belki de en gözü karası, en delisi ve en korkuncu, topçu yüzbaşı.
Burada yeniçerilerin neden yok edilmek istendiği üzerinde durmayacağım ama artık tarih sahnesinden silinmesi gerektiği Kara cehennem Yusuf’a öyle bir anlatılıyor ki o gün (tarih kitaplarında muhtelif rakamlar var ama 6000 ila 60.000 arasında değişiyor) binlercesi onun top atışlarıyla, yandaşlarının kılıç darbeleriyle ve peşine takılanların silahlarıyla ölüyorlar. Binlercesi kaçıyor, binlercesi sürgüne gönderiliyor. Kaçan yeniçerilerin büyük bölümü Hacıbektaş dergahına sığındığı da iddialar arasında.
Konu burada farklı bir boyut kazanıyor çünkü Kara cehennem Yusuf adı sadece Moltke’nin seyahat yazısında var.
Araştırmaya girdiğinizde gerçekten Yeniçerilerin yok edilmesinde önemli bir rol oynamış Kara cehennem diye biri var ama adı YUSUF değil İBRAHİM.
Üstelik bu adam Nevşehirli de değil. Üstte onun için özellikle altını çizmek istemiştim çünkü Moltke özellikle Nevşehir’in ileri gelenlerinden yani eşraftan biri olduğunu belirtiyor. Bu kişi Antalya’da teke Türkmenlerinden Tekelioğlu ailesindendir. Yeniçeri ocağının kaldırılmasında gösterdiği üstün başarıdan dolayı önce Paşalığa, ardından Biga Mutasarrıflığına bilahare de Çanakkale Boğaz Muhafızlığına getirilmiştir.
Şimdi bu tarihsel hata nereden kaynaklanıyor diye bir araştırma daha yapınca ortaya çıkan sonuç;
Vaka-i Hayriye diye bilinen ve o dönemde son derece önemli olan bu olay sadece Osmanlı Devleti sınırları içinde değil, diğer devletler için de önemli bir vaka idi.
Bu nedenle Moltke gibi gerek askeri gerekse ilmi ve coğrafi konulara duyarlı ve bilgili bir insan için bu olay da bilinmesi gereken bir mesele idi ki böyle bir olayda önemli rol oynamış “Kara cehennem” sıfatlı biri hafızasında kalmıştır. Nevşehir’de de adına dikkat etmeksizin sıfatından etkilenerek bu şahsın adı geçen şahıs olduğu kararına varmış olabilir.
Yine de tarihi araştırmalar sürüyor.